CaliToday (29/6/2025): Trong một nỗ lực kết hợp công nghệ tiên tiến và công tác bảo tồn, Google đang đi đầu trong việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để giải quyết một trong những thách thức lớn nhất của đại dương: bảo vệ các loài cá voi đang đứng trước bờ vực tuyệt chủng. Dự án này không chỉ mở ra một phương pháp giám sát hiệu quả mà còn cung cấp những công cụ quan trọng để bảo vệ những "người khổng lồ hiền lành" của biển cả.
Bối cảnh: Mối đe dọa thường trực với cá voi
Các quần thể cá voi trên khắp thế giới, đặc biệt là các loài quý hiếm như cá voi lưng gù, cá voi xanh và cá voi đầu bò Bắc Đại Tây Dương, đang phải đối mặt với nhiều mối đe dọa nghiêm trọng do hoạt động của con người. Hai trong số những nguy cơ lớn nhất là:
1. Va chạm với tàu thuyền: Các tuyến hàng hải đông đúc thường chồng lấn với khu vực kiếm ăn và di cư của cá voi, dẫn đến những vụ va chạm chết người.
2. Mắc kẹt vào ngư cụ: Cá voi có thể vô tình vướng vào lưới và các thiết bị đánh cá, dẫn đến bị thương, chết đuối hoặc kiệt sức đến chết.
Việc xác định vị trí của cá voi theo thời gian thực để cảnh báo cho tàu thuyền là một bài toán vô cùng khó khăn do chúng di chuyển liên tục trên một vùng biển rộng lớn.
Giải pháp của Google: Lắng nghe tiếng gọi từ đại dương bằng AI
Để giải quyết vấn đề này, Google đã hợp tác với các tổ chức khoa học và bảo tồn uy tín, như Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Hoa Kỳ (NOAA), để phát triển một hệ thống giám sát âm thanh dưới nước đột phá.
Hệ thống hoạt động:
1. Thu thập âm thanh: Một mạng lưới các thiết bị thu âm dưới nước (hydrophone) được lắp đặt tại các vị trí chiến lược dọc theo các tuyến di cư và khu vực sinh sống của cá voi.
2. Phân tích bằng AI: Âm thanh thu được sẽ được truyền đến hệ thống của Google. Tại đây, các mô hình trí tuệ nhân tạo, đã được "huấn luyện" với hàng nghìn giờ ghi âm tiếng kêu đặc trưng của cá voi, sẽ tự động quét và phân tích dữ liệu. AI có khả năng nhận diện chính xác tiếng kêu của từng loài cá voi khác nhau giữa vô vàn tạp âm của đại dương.
3. Cảnh báo thời gian thực: Khi AI phát hiện sự hiện diện của cá voi tại một vị trí cụ thể, hệ thống sẽ ngay lập tức gửi cảnh báo đến các cơ quan chức năng, các công ty vận tải biển và các thuyền trưởng đang hoạt động trong khu vực.
Ứng dụng thực tiễn và Tác động
Dự án này, đặc biệt là sáng kiến được triển khai tại British Columbia, Canada, đã mang lại những kết quả ấn tượng:
- Giảm thiểu va chạm: Các cảnh báo sớm giúp tàu thuyền có đủ thời gian để giảm tốc độ hoặc thay đổi hải trình, giảm đáng kể nguy cơ va chạm với cá voi.
- Bản đồ âm thanh đại dương: Công nghệ này không chỉ phát hiện cá voi mà còn giúp các nhà khoa học tạo ra "bản đồ âm thanh" chi tiết của đại dương. Nó cho phép họ hiểu rõ hơn về hành vi, mô hình di cư và sức khỏe của các quần thể cá voi.
- Bảo vệ cá voi sát thủ (Orca): Tại Canada, dự án tập trung bảo vệ quần thể cá voi sát thủ phương Nam đang bị đe dọa nghiêm trọng. Dữ liệu từ AI giúp xác định các khu vực kiếm ăn quan trọng của chúng, từ đó đưa ra các quy định bảo vệ như hạn chế hoạt động đánh bắt cá và du lịch trong khu vực.
Tầm nhìn tương lai
Phó chủ tịch của Google, bà Kate Brandt, nhấn mạnh: "Trí tuệ nhân tạo có tiềm năng to lớn để hỗ trợ các nỗ lực bảo tồn trên quy mô lớn. Bằng cách cung cấp dữ liệu chính xác và kịp thời, chúng tôi có thể giúp các nhà bảo tồn và chính phủ đưa ra những quyết định tốt hơn để bảo vệ các loài vật dễ bị tổn thương."
Sự thành công của dự án mở đường cho việc nhân rộng mô hình này ra các khu vực khác trên toàn cầu, áp dụng cho nhiều loài sinh vật biển khác nhau. Nó là một minh chứng mạnh mẽ cho thấy công nghệ, khi được sử dụng một cách có trách nhiệm, có thể trở thành một đồng minh đắc lực trong cuộc chiến bảo vệ đa dạng sinh học của hành tinh chúng ta.
