Một tuyên bố táo bạo từ CEO của một công ty công nghệ đã làm dấy lên làn sóng suy đoán và tranh cãi: liệu trí tuệ nhân tạo (AI) có thể giúp chúng ta sống lâu gấp đôi vào năm 2030, thậm chí mở ra cánh cửa đến "sự bất tử"? Viễn cảnh con người chạm ngưỡng 150 tuổi, đạt đến "tốc độ thoát" lão hóa và có khả năng "chọn" thời điểm kết thúc cuộc đời, nghe vừa hấp dẫn vừa đầy thách thức.
Tuổi Thọ Con Người: Một Cuộc Cách Mạng Từ Quá Khứ
Nhìn lại lịch sử, nhân loại đã chứng kiến một cuộc cách mạng thực sự về tuổi thọ. Nếu vào năm 1824, tuổi thọ trung bình của người Mỹ chỉ khoảng 40 năm, thì ngày nay, con số này đã tăng gần gấp đôi. Sự gia tăng đáng kể này phần lớn nhờ vào những cải thiện vượt bậc trong việc giảm tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh. Y học hiện đại đã giúp trẻ em có cơ hội sống sót cao hơn, kéo theo tuổi thọ trung bình tăng vọt, cho phép chúng ta trải nghiệm cuộc sống dài hơn đáng kể so với tổ tiên.
AI: Công Cụ Hay Tác Nhân Chính Định Hình Tương Lai Tuổi Thọ?
Đóng vai trò không thể thiếu trong cuộc chuyển đổi sinh học kỳ diệu này chính là trí tuệ nhân tạo. Khả năng xử lý khối lượng dữ liệu khổng lồ để khám phá ra những giải pháp, liệu pháp, thậm chí cả những phương pháp chữa trị mà bộ óc con người khó có thể hình dung, là điểm mạnh vượt trội của AI. Từ nghiên cứu về lão hóa tế bào, sự rút ngắn telomere, ung thư, rối loạn chức năng ty thể, sự bất ổn định bộ gen cho đến các nguyên nhân sâu xa của lão hóa và tử vong, AI được kỳ vọng sẽ là một công cụ vô giá.
Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là: liệu AI chỉ đơn thuần là một công cụ hỗ trợ, hay sẽ trở thành tác nhân chính định hình chương tiếp theo về tuổi thọ con người? Ý tưởng này đã thôi thúc Dario Amodei, CEO của công ty AI Anthropic, đưa ra một kết luận gây nhiều tranh cãi: rằng sẽ là "khôi hài" nếu AI không chỉ tiếp tục mà còn đẩy nhanh cuộc cách mạng kéo dài tuổi thọ.
Những Dự Đoán Táo Bạo Từ Các "Nhà Tiên Tri" Công Nghệ
Trong một bài đăng trên blog vào tháng 10 năm 2024, Amodei viết: "Điều này nghe có vẻ cực đoan, nhưng tuổi thọ trung bình đã tăng gần gấp đôi trong thế kỷ 20 (từ khoảng 40 lên 75 tuổi), vì vậy, 'xu hướng' là 'thế kỷ 21 nén' sẽ chứng kiến sự tăng gấp đôi lên 150 tuổi." Tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới ở Davos 2025, ông thậm chí còn mạnh dạn tuyên bố rằng AI có thể nhân đôi tuổi thọ con người chỉ trong vòng 5 năm tới – một mốc thời gian đầy kinh ngạc nhưng theo ông là hoàn toàn phù hợp với tốc độ phát triển của AI. Amodei tin rằng, khi đạt đến ngưỡng 150 tuổi, con người có thể đạt đến "vận tốc thoát ly" lão hóa, về cơ bản cho phép chúng ta lựa chọn thời điểm mình muốn sống (dù ông thừa nhận điều này có thể "không khả thi về mặt sinh học").
Amodei không đơn độc trong những dự đoán táo bạo này. Nhà tương lai học Ray Kurzweil cũng đưa ra những tuyên bố tương tự, cho rằng AI có thể "tạm dừng" quá trình lão hóa sớm nhất là vào năm 2032 thông qua việc sử dụng các nanobot y tế hỗ trợ AI để sửa chữa tế bào tổn thương và đưa thuốc trực tiếp đến khu vực bệnh, hoặc thông qua khả năng sao lưu ý thức lên đám mây dữ liệu (dù phương pháp thứ hai vẫn còn nhiều nghi vấn).
Giới nghiên cứu y khoa cũng không ngần ngại sử dụng những từ như "cách mạng" và "trí tuệ nhân tạo". Một bài viết trên Harvard Gazette vào tháng 3 năm 2025 đã ví sự xuất hiện của AI trong y học tương đương với sự ra đời của internet hay việc giải mã bộ gen người, cho thấy tầm quan trọng to lớn của nó.
Thách Thức Từ Khoa Học Và Thực Tiễn
Tuy nhiên, việc AI giúp sàng lọc ung thư, điều trị bệnh hay phát triển các liệu pháp cải thiện sức khỏe và kéo dài tuổi thọ (số năm sống khỏe mạnh) không đồng nghĩa với việc kéo dài tuổi thọ sinh học tối đa của loài người. Giáo sư dịch tễ học và thống kê sinh học S. Jay Olshansky tại Đại học Illinois Chicago khẳng định rằng không có bằng chứng nào cho thấy AI có khả năng điều chỉnh quá trình lão hóa sinh học. Cùng thời điểm Amodei đưa ra tuyên bố, Olshansky đã công bố một nghiên cứu trên Nature Aging, bác bỏ tính khả thi của một cuộc cách mạng tuổi thọ nhanh chóng.
"Trò chơi tuổi thọ mà chúng ta đang chơi ngày nay rất khác so với một thế kỷ trước. Lão hóa hiện là rào cản không thể thay đổi, dù các nhà khoa học đang nỗ lực tìm cách tác động vào nó," Olshansky viết. Ông cũng ví von một cách mạnh mẽ: "Gánh nặng chứng minh thuộc về các nhà khoa học AI để chứng minh rằng họ có thể điều chỉnh cơ thể con người và cách thức hoạt động của nó. Tôi có thể nói rằng uống nước chanh hai lần một ngày sẽ giúp bạn sống đến 150 tuổi, và bạn sẽ không thể chứng minh tôi sai."
Nói một cách đơn giản, ngay cả khi AI có thể mang lại sự gia tăng kỳ diệu về tuổi thọ trong vòng 5 năm, làm sao chúng ta có thể chắc chắn về điều đó? Có lẽ cần cả một thế kỷ kiểm chứng và thử nghiệm để xác thực những tuyên bố này. Đến nay, các công ty AI vẫn chưa chứng minh được khả năng kéo dài tuổi thọ một cách có thể đo lường được. Con người ngày nay sống lâu hơn bất kỳ thời điểm nào trong lịch sử 300.000 năm của mình, nhưng để vượt qua ngưỡng đó đòi hỏi nhiều hơn là những dự đoán và lời hứa suông.
"Hiện tại, AI chỉ là một thuật ngữ thời thượng mà không có bằng chứng nào cho thấy nó sẽ mang lại sự gia tăng đáng kể về tuổi thọ của con người," Olshansky kết luận. "Hoặc là chúng ta đang làm khoa học, hoặc là không - thật không may, lĩnh vực này dường như thu hút một số kẻ cơ hội."
Vậy, liệu AI có thực sự là chìa khóa mở ra cánh cửa sống lâu hơn gấp đôi, hay đây chỉ là một giấc mơ xa vời được thổi phồng bởi làn sóng công nghệ? Thời gian sẽ là câu trả lời chính xác nhất.
