Jakarta, Indonesia – Chính phủ Indonesia hôm thứ Ba đã đưa ra một quyết định mạnh mẽ nhằm bảo vệ một trong những kho báu thiên nhiên quý giá nhất của mình: Raja Ampat. Bốn hoạt động khai thác niken tại khu vực này đã bị đình chỉ, một động thái được hoan nghênh rộng rãi bởi các nhà bảo tồn, cộng đồng địa phương và ngành du lịch. Raja Ampat, được mệnh danh là "thiên đường hạ giới", nổi tiếng toàn cầu là một trong những điểm đến hàng đầu thế giới về lặn biển và lặn bằng ống thở, nơi sở hữu sự đa dạng sinh học biển đáng kinh ngạc và hệ sinh thái rạn san hô nguyên sơ.
"Bắt đầu từ hôm nay, chính phủ đã thu hồi bốn giấy phép khai thác tại Raja Ampat", Bộ trưởng Bộ Năng lượng và Tài nguyên Khoáng sản Bahlil Lahadalia nói với các phóng viên sau cuộc họp Nội các tại dinh tổng thống ở thủ đô Jakarta.
Raja Ampat: Thiên đường đa dạng sinh học đối mặt với nguy cơ khai thác Niken
Raja Ampat, một huyện quần đảo nằm ở tỉnh Tây Nam Papua, trải rộng trên gần 20.000 km vuông. Nơi đây là kho báu sinh vật biển với 75% các loài san hô trên thế giới và hơn 1.600 loài cá. Với tầm quan trọng đó, Raja Ampat đã được UNESCO công nhận là Công viên địa chất toàn cầu, bao gồm nhiều khu bảo tồn biển do Bộ Hàng hải và Thủy sản quản lý.
Quyết định đình chỉ khai thác niken tại Raja Ampat được đưa ra sau khi Bộ Môi trường phát hiện "một số hành vi vi phạm về môi trường" của bốn công ty nắm giữ giấy phép khai thác tại khu vực này, theo ông Lahadalia. Đáng chú ý, không có công ty nào trong số đó thực sự bắt đầu hoạt động khai thác niken, bởi họ chưa nhận được sự chấp thuận từ chính phủ về Kế hoạch công việc và Ngân sách chi tiêu của mình.
Việc đình chỉ này không chỉ là một thông báo đơn thuần mà còn là kết quả của nhiều yếu tố và mang ý nghĩa sâu rộng.
Lý do đình chỉ
- Bảo vệ môi trường và đa dạng sinh học biển: Raja Ampat là trung tâm của Tam giác San hô – khu vực có đa dạng sinh học biển phong phú nhất hành tinh. Các hoạt động khai thác niken, đặc biệt là khai thác lộ thiên, có thể gây ra ô nhiễm trầm trọng, làm đục nước, phá hủy rạn san hô và ảnh hưởng đến các loài sinh vật biển quý hiếm. Việc đình chỉ nhằm ngăn chặn những thiệt hại không thể khắc phục này.
- Phản đối từ cộng đồng địa phương và các nhà hoạt động: Trong thời gian dài, cộng đồng dân cư bản địa, các tổ chức môi trường và ngành du lịch tại Raja Ampat đã liên tục lên tiếng phản đối các dự án khai thác niken. Họ lo ngại về tác động tiêu cực đến sinh kế truyền thống (đánh bắt cá) và nguồn thu nhập từ du lịch.
- Tầm quan trọng của du lịch: Du lịch, đặc biệt là du lịch sinh thái và lặn biển, là nguồn thu nhập chính cho nhiều cộng đồng ở Raja Ampat. Việc bảo vệ môi trường biển là yếu tố sống còn để duy trì ngành công nghiệp không khói này. Các quan chức chính phủ nhận thấy rằng lợi ích kinh tế ngắn hạn từ khai thác niken không thể sánh được với giá trị lâu dài của du lịch bền vững.
Tác động dẫn đến quyết định
- Tín hiệu mạnh mẽ về cam kết bảo vệ môi trường: Quyết định này cho thấy chính phủ Indonesia đang ngày càng ưu tiên bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên, đặc biệt ở những khu vực có giá trị sinh thái và du lịch cao.
- Tăng cường niềm tin cho ngành du lịch đất nước: Việc đình chỉ các hoạt động khai thác có hại sẽ củng cố hình ảnh Raja Ampat là một điểm đến du lịch sinh thái an toàn và bền vững, thu hút thêm du khách và nhà đầu tư trong lĩnh vực du lịch.
- Cơ hội cho phục hồi hệ sinh thái: Dù một số thiệt hại có thể đã xảy ra, việc ngừng khai thác sẽ tạo điều kiện cho hệ sinh thái biển tại Raja Ampat có cơ hội phục hồi và phát triển trở lại.
- Thách thức pháp lý và kinh tế: Mặc dù được hoan nghênh, quyết định này cũng có thể đối mặt với những thách thức pháp lý từ các công ty khai thác niken. Chính phủ sẽ cần phải có các biện pháp hỗ trợ để đảm bảo ổn định kinh tế cho các khu vực bị ảnh hưởng bởi việc tạm dừng khai thác, nếu có.
Bối cảnh khai thác niken ở Indonesia
Indonesia là nhà sản xuất niken lớn nhất thế giới, một thành phần quan trọng trong pin xe điện. Ngành công nghiệp khai thác niken đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc gia. Tuy nhiên, sự tăng trưởng nhanh chóng của ngành này cũng gây ra nhiều lo ngại về môi trường, đặc biệt là ở các khu vực nhạy cảm về sinh thái như Raja Ampat. Quyết định mới đây cho thấy chính phủ đang cố gắng cân bằng giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường.
Quyết định của chính phủ Indonesia về việc đình chỉ khai thác niken tại Raja Ampat là một bước tiến quan trọng, khẳng định tầm quan trọng của việc bảo tồn thiên nhiên và phát triển du lịch bền vững. Điều này đặt ra câu hỏi về tương lai của các dự án khai thác tài nguyên ở những khu vực sinh thái nhạy cảm khác trên thế giới.
Tuần trước, Greenpeace Indonesia và Papuan Youth đã tổ chức một cuộc biểu tình ôn hòa trong Hội nghị & Triển lãm Khoáng sản quan trọng của Indonesia. Họ yêu cầu đóng cửa năm công ty khai thác niken đang hoạt động tại Raja Ampat, bao gồm PT Gag Nikel, một công ty con của công ty khai thác nhà nước PT Aneka Tambang.
Chính phủ đã đình chỉ hoạt động khai thác niken tại bốn trong số năm công ty. Công ty thứ năm, Gag Nikel, đã được phép tiếp tục hoạt động trên Đảo Gag vì nằm ngoài khu vực công viên địa chất, Lahadalia cho biết. Đảo Gag cách Piyanemo khoảng 42 km (26 dặm) về phía tây, một điểm lặn nổi tiếng ở Raja Ampat.
Gag Nikel có khu vực nhượng bộ rộng 130 km vuông (50 dặm vuông). Công ty đã sản xuất khoảng 3 triệu tấn niken ướt vào năm 2024 và dự kiến sẽ sản xuất cùng một lượng vào năm 2025 và 2026.
Lahadalia cho biết Tổng thống Indonesia Prabowo Subianto đã chỉ thị cho ông, cùng với các bộ trưởng về môi trường và lâm nghiệp, giám sát chặt chẽ hoạt động khai thác của Gag Nikel.
“Chúng tôi thực sự nghiêm túc trong ý định bảo vệ môi trường tại Raja Ampat", Lahadalia cho biết. “Chúng tôi muốn sản xuất niken thân thiện với môi trường và được chấp nhận (theo tiêu chuẩn của thế giới)”.
Năm 2023, Indonesia đã sản xuất hơn một nửa lượng niken của thế giới. Theo S&P Global Commodity Insights, chỉ trong thập kỷ qua, số lượng nhà máy luyện niken của quốc gia này đã tăng từ 2 lên 27 và dự kiến sẽ mở thêm 22 nhà máy nữa. Mặc dù niken từ lâu đã là thành phần chính trong sản xuất thép không gỉ, nhu cầu về niken đã tăng vọt đáng kể khi các nhà sản xuất ô tô như Tesla sử dụng nó cho pin xe điện, và các nhà sản xuất pin lớn cũng ứng dụng niken trong các dự án năng lượng sạch.
Tuy nhiên, sự bùng nổ của ngành công nghiệp niken cũng mang theo những hệ lụy môi trường nghiêm trọng. Iqbal Damanik, nhà vận động bảo vệ rừng từ Greenpeace, cảnh báo rằng sự phát triển nhanh chóng này đã gây ra suy thoái môi trường ở một số khu vực trên đảo Sulawesi.
Đáng báo động hơn, hoạt động khai thác niken giờ đây đang đe dọa trực tiếp đến Raja Ampat, một địa điểm thường được ví là "thiên đường cuối cùng trên Trái đất". Theo Greenpeace Indonesia, hơn 500 hecta rừng và thảm thực vật đã bị phá hủy để phục vụ khai thác niken trên các đảo Gag, Kawe và Manuran thuộc Tây Papua. Đây đều là những hòn đảo nhỏ. Điều đáng nói là Luật pháp Indonesia về quản lý các khu vực ven biển và các đảo nhỏ nghiêm cấm hoạt động khai thác vì nguy cơ xói mòn đất, lắng đọng trầm tích, gây nguy hiểm nghiêm trọng cho rạn san hô và các hệ sinh thái biển quý giá.
