Kinshasa/Kigali, ngày 27 tháng 6 năm 2025
Sau nhiều tháng leo thang căng thẳng và xung đột đẫm máu ở miền đông Cộng hòa Dân chủ Congo (DRC), một bước đột phá ngoại giao quan trọng đã đạt được. Dưới sự trung gian của Hoa Kỳ, một thỏa thuận hòa bình lịch sử dự kiến sẽ sớm được ký kết giữa Tổng thống Congo Félix Tshisekedi và Tổng thống Rwanda Paul Kagame, hứa hẹn chấm dứt một trong những cuộc khủng hoảng nhân đạo và an ninh dai dẳng nhất tại châu Phi.
Bối Cảnh Xung Đột Kéo Dài Giữa Congo và Rwanda
Miền đông Congo, đặc biệt là các tỉnh North Kivu và South Kivu, đã chìm trong bạo lực suốt nhiều thập kỷ. Tình hình trở nên đặc biệt nghiêm trọng trong hai năm qua với sự trỗi dậy của nhóm phiến quân M23. Chính phủ Congo đã nhiều lần cáo buộc Rwanda hỗ trợ quân sự và tài chính cho M23 – một cáo buộc mà Rwanda luôn bác bỏ, mặc dù các báo cáo của chuyên gia Liên Hợp Quốc đã đưa ra bằng chứng củng cố cho tuyên bố của Congo.
Cuộc xung đột đã khiến hàng triệu người phải rời bỏ nhà cửa, tạo ra một cuộc khủng hoảng nhân đạo trầm trọng với tình trạng thiếu lương thực, nước sạch và dịch vụ y tế. Giao tranh liên miên không chỉ gây bất ổn cho Congo mà còn đe dọa an ninh của toàn bộ khu vực Hồ Lớn châu Phi.
Vai Trò Trung Gian Của Hoa Kỳ
Trước nguy cơ một cuộc chiến tranh toàn diện giữa hai quốc gia, Hoa Kỳ đã đẩy mạnh các nỗ lực ngoại giao. Nhiều vòng đàm phán bí mật và công khai đã được tổ chức dưới sự chủ trì của các nhà ngoại giao cấp cao của Mỹ. Washington đã sử dụng ảnh hưởng ngoại giao và các đòn bẩy kinh tế để đưa cả hai nhà lãnh đạo vào bàn đàm phán, nhấn mạnh rằng một giải pháp quân sự là không thể và đối thoại là con đường duy nhất.
Nội Dung Chính Của Thỏa Thuận (Dự kiến)
Dù toàn văn thỏa thuận chưa được công bố, các nguồn tin ngoại giao cho biết những điều khoản cốt lõi dự kiến sẽ bao gồm:
- Chấm dứt Hỗ trợ cho các Nhóm Vũ trang: Rwanda cam kết sẽ chấm dứt mọi hình thức hỗ trợ cho nhóm phiến quân M23 và các nhóm vũ trang khác hoạt động trên lãnh thổ Congo.
- Rút quân và Giải giáp: Lực lượng M23 sẽ phải rút khỏi các vùng lãnh thổ đã chiếm đóng và tham gia vào một chương trình giải giáp, giải ngũ và tái hòa nhập cộng đồng (DDR) do Liên Hợp Quốc và các đối tác quốc tế giám sát.
- An ninh Biên giới Chung: Congo và Rwanda sẽ thiết lập các cơ chế tuần tra và giám sát an ninh biên giới chung để ngăn chặn sự xâm nhập của các nhóm vũ trang.
- Đối thoại và Hợp tác Kinh tế: Hai bên cam kết giải quyết các bất đồng trong tương lai thông qua đối thoại và thúc đẩy các dự án hợp tác kinh tế, đặc biệt là trong lĩnh vực khai thác khoáng sản, nhằm giải quyết gốc rễ của xung đột.
Ý Nghĩa và Kỳ Vọng
Thỏa thuận hòa bình này, nếu được ký kết và thực thi đầy đủ, sẽ là một thành tựu ngoại giao to lớn. Nó không chỉ mang lại hy vọng chấm dứt bạo lực cho người dân miền đông Congo mà còn có thể tái định hình lại mối quan hệ căng thẳng giữa Kinshasa và Kigali.
Cộng đồng quốc tế đã hoan nghênh nỗ lực môi giới của Mỹ và kêu gọi cả hai bên tuân thủ nghiêm túc các cam kết của mình. Tuy nhiên, giới phân tích vẫn tỏ ra thận trọng, cho rằng việc thực thi thỏa thuận trên thực địa, nơi có sự hiện diện của hàng chục nhóm vũ trang và lợi ích kinh tế phức tạp, sẽ là một thách thức khổng lồ. Việc xây dựng lại lòng tin giữa hai quốc gia và các cộng đồng bị ảnh hưởng bởi xung đột sẽ là một quá trình lâu dài và đòi hỏi sự kiên trì từ tất cả các bên liên quan.
Thế Anh.
