Ngày 30 tháng 6 năm 2025 | Brussels, Bỉ - Lục địa già đang "nín thở" khi một đợt nắng nóng khắc nghiệt, được các nhà khí tượng học mô tả là "lịch sử và chưa từng có" cho thời điểm cuối tháng 6, đang bao trùm phần lớn châu Âu. Hàng loạt quốc gia đã ban bố tình trạng báo động ở mức cao nhất, khi nhiệt độ liên tục phá vỡ các kỷ lục, gây ra những hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe, môi trường và đời sống xã hội trong bối cảnh cuộc khủng hoảng khí hậu ngày càng bị ảnh hưởng bởi các yếu tố địa chính trị toàn cầu.
Tâm điểm "Vòm nhiệt" và những con số kỷ lục
Một "vòm nhiệt" khổng lồ, một hiện tượng khí quyển giữ không khí nóng bị mắc kẹt, đang là nguyên nhân chính gây ra đợt nắng nóng dữ dội này. Tâm điểm của đợt nắng nóng tập trung ở khu vực Nam Âu:
Tại Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha: Nhiều vùng đã ghi nhận nhiệt độ vượt ngưỡng 44°C. Chính quyền đã ban bố cảnh báo đỏ, khuyến cáo người dân ở trong nhà vào những giờ cao điểm.
Tại Ý: Các thành phố lớn như Rome, Florence đang trải qua những ngày nóng như thiêu đốt, với nhiệt độ được dự báo sẽ chạm mốc 42-43°C. Bộ Y tế Ý đã kích hoạt mã cảnh báo cấp độ 3 (mức cao nhất).
Tại Hy Lạp và vùng Balkans: Athens và các hòn đảo du lịch đang đối mặt với nhiệt độ trên 40°C, đi kèm với nguy cơ cháy rừng được đẩy lên mức cực kỳ nguy hiểm.
Đáng chú ý, đợt nóng này cũng lan rộng lên Pháp, Đức và Ba Lan, gây áp lực lớn lên cơ sở hạ tầng.
Hậu quả đa chiều: Từ sức khỏe đến môi trường
Tác động của đợt nắng nóng đang hiện hữu trên mọi phương diện:
1. Khủng hoảng y tế công cộng: Các bệnh viện trên khắp Nam Âu báo cáo số ca nhập viện do sốc nhiệt và các vấn đề tim mạch tăng đột biến. Các "trung tâm làm mát" công cộng đã được mở tại nhiều thành phố.
2. Thảm họa môi trường chực chờ: Nguy cơ cháy rừng đang ở mức báo động đỏ. Tình trạng khô hạn kéo dài cũng khiến mực nước nhiều con sông lớn xuống mức thấp kỷ lục, đe dọa ngành nông nghiệp và giao thông đường thủy.
3. Tê liệt đời sống và kinh tế: Giờ làm việc bị điều chỉnh, đường phố vắng vẻ, và lưới điện quốc gia ở nhiều nước đang phải hoạt động hết công suất.
Bối cảnh địa chính trị và tác động gián tiếp từ xung đột Nga-Ukraine
Trong khi nguyên nhân khí tượng trực tiếp của đợt nắng nóng là vòm nhiệt, các nhà phân tích nhấn mạnh rằng bối cảnh toàn cầu không thể bị bỏ qua. Cuộc xung đột kéo dài giữa Nga và Ukraine đã tạo ra một cuộc khủng hoảng năng lượng sâu sắc tại châu Âu.
Trong nỗ lực giảm sự phụ thuộc vào khí đốt của Nga, một số quốc gia đã buộc phải gia tăng khai thác hoặc tái khởi động các nhà máy nhiệt điện than trong ngắn hạn. Mặc dù đây là giải pháp tình thế, việc đốt cháy nhiên liệu hóa thạch với cường độ cao hơn đã góp phần làm tăng lượng khí thải CO2 toàn cầu. Các vụ cháy kho dầu và cơ sở năng lượng quy mô lớn trong cuộc xung đột cũng giải phóng một lượng lớn carbon và các chất ô nhiễm vào khí quyển.
Các chuyên gia cho rằng, những yếu tố này hoạt động như một "chất xúc tác tiêu cực", làm phức tạp thêm các nỗ lực chống biến đổi khí hậu và gián tiếp góp phần vào việc tạo ra một nền nhiệt toàn cầu cao hơn, khiến các đợt nắng nóng trong tương lai trở nên dữ dội hơn.
Phản ứng khẩn cấp và lời cảnh tỉnh từ các nhà khoa học
Ủy ban châu Âu đã kích hoạt Cơ chế Bảo vệ Dân sự của EU để phối hợp ứng phó. Các nhà khoa học tiếp tục cảnh báo rằng đây không còn là hiện tượng cá biệt mà là biểu hiện rõ nét của biến đổi khí hậu.
"Những sự kiện thời tiết cực đoan như thế này đang trở nên thường xuyên và dữ dội hơn," Tiến sĩ Elena Popovici, một nhà khí tượng học hàng đầu, cho biết. "Nó cho thấy một thực tế đáng báo động: các cuộc khủng hoảng về an ninh và địa chính trị có thể làm chệch hướng hoặc thậm chí đảo ngược các tiến bộ về khí hậu mà chúng ta đã khó khăn đạt được. Đây là lời cảnh tỉnh mạnh mẽ rằng an ninh năng lượng và hành động vì khí hậu phải tiến hành song song."
