 |
| "Doomsday Glacier" (Sông băng tận thế) là biệt danh của Sông băng Thwaites ở Tây Nam Cực. Đây là một trong những sông băng rộng nhất và tan chảy nhanh nhất trên thế giới, với kích thước xấp xỉ tiểu bang Florida của Mỹ (khoảng 192.000 km²) |
CaliToday (25/6/2025): Một nghiên cứu mới đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về sự ổn định của các sông băng lớn nhất Nam Cực, tiết lộ rằng những luồng gió mạnh, đặc biệt khi có bão đi qua, đang góp phần đẩy nhanh quá trình tan chảy khối băng theo một cách chưa từng được đánh giá đúng mức trước đây. Phát hiện này đặt ra thêm nhiều lo ngại về tương lai của Sông băng Thwaites, hay còn được biết đến với biệt danh đáng sợ là "Sông băng Ngày tận thế".
"Sông Băng Tận Thế" - Mối Đe Dọa Hiện Hữu
Trước khi đi vào phát hiện mới, điều quan trọng là phải hiểu tại sao Sông băng Thwaites lại được coi là một trong những mối đe dọa lớn nhất đối với hành tinh.
Nằm ở Tây Nam Cực, Thwaites là một khối băng khổng lồ có diện tích xấp xỉ tiểu bang Florida của Mỹ (khoảng 192.000 km²). Nó được mệnh danh là "Sông băng tận thế" vì hai lý do chính:
- Nguy cơ trực tiếp:Nếu chỉ riêng Thwaites tan chảy hoàn toàn, nó chứa đủ băng để làm mực nước biển toàn cầu dâng cao khoảng 65 cm. Con số này đủ sức nhấn chìm nhiều khu vực ven biển và gây ra khủng hoảng di cư trên toàn cầu.
- Hiệu ứng "nút chặn":Nguy hiểm hơn, Thwaites hoạt động như một con đập tự nhiên, kìm hãm các khối băng khổng lồ xung quanh trong Dải băng Tây Nam Cực. Nếu nó sụp đổ, nó sẽ mở đường cho các sông băng lân cận (như Pine Island) trượt ra biển nhanh hơn, gây ra một hiệu ứng domino. Kịch bản tồi tệ nhất này có thể khiến mực nước biển toàn cầu dâng cao thêm 3 mét, một thảm họa thực sự cho nền văn minh nhân loại.
Hiện tại, Thwaites đang tan chảy với tốc độ đáng báo động, chủ yếu do các dòng hải lưu ấm ăn mòn nó từ bên dưới. Và giờ đây, các nhà khoa học đã phát hiện ra một yếu tố đáng lo ngại khác đến từ phía trên.
Phát Hiện Mới: Sức Mạnh Của Những Luồng Gió Tầng Thấp
Một nghiên cứu hợp tác giữa Viện Công nghệ Ấn Độ và Khảo sát Nam Cực của Anh đã tiết lộ về một cơ chế trước đây bị bỏ qua. Ở Tây Nam Cực, có những luồng gió di chuyển cực nhanh gần bề mặt được gọi là luồng gió tầng thấp (low-level jets - LLJ).
Để tìm hiểu về chúng, vào năm 2014, các nhà khoa học đã gắn 22 thiết bị cảm biến vào khinh khí cầu thời tiết và thả chúng gần bờ biển.
"Chúng tôi muốn hiểu tần suất xảy ra của LLJ và nguyên nhân gây ra chúng," tác giả chính Sai Prabala Swetha Chittella cho biết. "Những quá trình này có khả năng ảnh hưởng đến tốc độ tan chảy của các sông băng Thwaites và Pine Island, và do đó ảnh hưởng đến mực nước biển dâng."
Dữ liệu, kết hợp với các mô phỏng thời tiết, đã cho ra một kết quả đáng lo ngại. Đồng tác giả Andrew Orr của Khảo sát Nam Cực Anh nhận định: "Điều quan trọng nhất mà chúng tôi phát hiện ra là LLJ thường xảy ra ở khu vực Nam Cực này và thường trở nên mạnh hơn khi có bão đi qua".**
Tại Sao Luồng Gió Lại Đáng Lo Ngại?
Cơ chế tác động của LLJ là một vấn đề nghiêm trọng. Các nhà nghiên cứu lo ngại rằng những luồng gió cực mạnh này có thể thổi bay và làm dịch chuyển lớp băng biển (sea ice) vốn đang bảo vệ các thềm băng.
Khi lớp băng biển này bị đẩy đi, nó sẽ để lộ ra mặt đại dương bên dưới. Điều này cho phép nước biển ấm hơn, do các dòng hải lưu mang đến, dễ dàng tiếp cận và chảy xuống dưới các thềm băng, làm xói mòn và tan chảy chúng từ gốc. Về cơ bản, những cơn bão không chỉ gây tác động trên bề mặt mà còn gián tiếp mở đường cho "kẻ thù" lớn nhất của băng – nước ấm – tấn công vào điểm yếu nhất của sông băng.
Bức Tranh Lớn Hơn Về Khủng Hoảng Khí Hậu
Phát hiện này là một lời nhắc nhở rằng băng tan là một vấn đề vô cùng phức tạp với nhiều yếu tố tương tác lẫn nhau. Nó không chỉ là nhiệt độ không khí tăng lên.
- Tác động toàn cầu: Việc mất băng ở Nam Cực và Greenland đang làm biến đổi đường bờ biển, đe dọa nhà cửa, cơ sở hạ tầng và phá vỡ nguồn cung thực phẩm của hàng triệu người. Các nhà khoa học cảnh báo rằng khoảng 15 triệu người trên toàn cầu đang có nguy cơ bị lũ lụt thảm khốc do các hồ băng bất ngờ vỡ ra.
- Do con người gây ra: Mặc dù các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt như bão luôn tồn tại, cuộc khủng hoảng khí hậu do con người gây ra – chủ yếu qua việc đốt nhiên liệu hóa thạch – đã khiến chúng xảy ra thường xuyên và dữ dội hơn. Điều này có nghĩa là các luồng gió LLJ có khả năng được "tiếp sức" bởi bão thường xuyên hơn trong tương lai.
Hành Động Tiếp Theo
Các nhà khoa học cho biết họ sẽ không dừng lại ở đây. "Chúng tôi dự định tiếp tục điều tra những cơn gió cực mạnh này... bao gồm cả việc tập trung vào mùa đông, khi chúng có khả năng mạnh hơn và thường xuyên hơn," đồng tác giả Pranab Deb cho biết.
Việc tiếp tục khám phá các vấn đề khí hậu là tối quan trọng để hiểu rõ cách đối phó. Tuy nhiên, giải pháp cuối cùng vẫn không thay đổi: các hoạt động gây hại cho môi trường của con người cần phải được giảm thiểu một cách quyết liệt. Việc chuyển đổi toàn cầu sang năng lượng sạch, cải thiện hiệu quả năng lượng và chấm dứt sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch là con đường duy nhất để kiềm chế nhiệt độ toàn cầu đang gia tăng, và hy vọng làm chậm lại ngày sụp đổ của "Sông băng Tận thế".
