"Mưa lượng tử" là một hiện tượng mới được quan sát gần đây, vào khoảng tháng 4 năm 2025.
CaliToday - Các nhà khoa học đã quan sát hiện tượng này trong một thí nghiệm liên quan đến hỗn hợp các nguyên tử kali và rubidi siêu lạnh. Họ đã tạo ra các giọt lượng tử tự liên kết, hành xử giống như chất lỏng mặc dù vẫn ở trong pha khí. Khi các giọt này bị kéo dài trong một ống dẫn sóng quang học, chúng trở nên không ổn định và vỡ thành các giọt nhỏ hơn, tương tự như cách một dòng nước vỡ thành các giọt mưa.
Đây là lần đầu tiên các nhà khoa học quan sát được sự bất ổn định mao dẫn (capillary instability) - một hiện tượng điển hình của chất lỏng cổ điển - trong một loại khí lượng tử. Hiện tượng này được gọi là "mưa lượng tử" do hình ảnh các giọt vỡ ra tương tự như mưa thông thường.
Thí nghiệm này được thực hiện bởi một nhóm các nhà nghiên cứu từ CNR, Đại học Florence và Lens. Kết quả nghiên cứu đã được công bố trên tạp chí Physical Review Letters.
Phát hiện này mở ra những hiểu biết mới về cách vật chất hành xử trong điều kiện khắc nghiệt và có thể dẫn đến những phương pháp mới để điều khiển chất lỏng lượng tử, hứa hẹn ứng dụng trong công nghệ lượng tử.
Nó hứa hẹn mang lại nhiều ứng dụng tiềm năng trong tương lai, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ lượng tử:
- Điều khiển chất lỏng lượng tử: Hiểu rõ hơn về sự hình thành và phân rã của các giọt lượng tử có thể mở ra những phương pháp mới để điều khiển và thao tác với chất lỏng lượng tử. Điều này có thể hữu ích trong việc xây dựng các thiết bị lượng tử phức tạp hơn.
- Cảm biến lượng tử: Các giọt lượng tử siêu lạnh có thể được sử dụng để phát triển các cảm biến với độ nhạy cực cao, có khả năng đo lường các trường lực và gia tốc nhỏ nhất.
- Vật liệu lượng tử mới: Nghiên cứu về sự tự liên kết của các nguyên tử trong "mưa lượng tử" có thể cung cấp thông tin quý giá cho việc thiết kế và tạo ra các vật liệu lượng tử mới với các tính chất độc đáo.
- Mô phỏng các hệ thống vật lý phức tạp: Hiện tượng "mưa lượng tử" có thể cung cấp một hệ thống mô hình độc đáo để nghiên cứu các hiện tượng vật lý phức tạp khác, chẳng hạn như sự hình thành giọt trong các hệ thống khác nhau.
- Ứng dụng tiềm năng trong các thiết bị quang học lượng tử: Việc kiểm soát các giọt lượng tử bằng ánh sáng trong ống dẫn sóng quang học gợi ý về các ứng dụng tiềm năng trong việc phát triển các linh kiện quang học lượng tử mới.
Tuy nhiên, cần nhấn mạnh rằng đây vẫn là những tiềm năng ban đầu. Các nhà khoa học sẽ cần tiến hành nhiều nghiên cứu hơn nữa để hiểu sâu hơn về hiện tượng "mưa lượng tử" và khám phá các ứng dụng thực tế của nó.
Thế Anh.
