CaliToday (30/6/2025): Tình hình xung quanh chương trình hạt nhân của Iran đang bước vào một giai đoạn căng thẳng mới, mang tính quyết định. Các động thái gần đây của Tehran tại các cơ sở hạt nhân cùng với tuyên bố sẵn sàng nối lại hoạt động làm giàu uranium ở cấp độ cao đã làm dấy lên làn sóng lo ngại sâu sắc trong cộng đồng quốc tế. Đặc biệt, Hoa Kỳ và Israel coi đây là một mối đe dọa trực tiếp đến an ninh khu vực và toàn cầu, làm gia tăng nguy cơ đối đầu và bất ổn.
Chương trình hạt nhân của Iran từ lâu đã là một trong những vấn đề phức tạp và gây tranh cãi nhất trên trường quốc tế. Thỏa thuận hạt nhân năm 2015, được biết đến với tên gọi Kế hoạch hành động chung toàn diện (JCPOA), được ký kết nhằm kiềm chế các hoạt động hạt nhân của Iran để đổi lấy việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt kinh tế.
Tuy nhiên, việc Hoa Kỳ đơn phương rút khỏi thỏa thuận vào năm 2018 và tái áp đặt các biện pháp trừng phạt đã đẩy thỏa thuận đến bờ vực sụp đổ. Đáp lại, Iran đã từng bước từ bỏ các cam kết của mình, dần dần nâng cao mức độ và quy mô của chương trình hạt nhân.
Các diễn biến mới đáng chú ý
Trong thời gian gần đây, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) và các nguồn tin tình báo phương Tây đã ghi nhận những "động thái mới" đầy quan ngại tại các cơ sở hạt nhân của Iran, bao gồm:
Mở rộng năng lực: Có các báo cáo về việc Iran đang lắp đặt thêm các máy ly tâm thế hệ mới, có khả năng làm giàu uranium với tốc độ nhanh hơn và hiệu quả hơn đáng kể.
Gia tăng kho dự trữ: Lượng uranium được làm giàu ở các cấp độ khác nhau của Iran đã vượt xa giới hạn cho phép trong thỏa thuận JCPOA.
Đỉnh điểm của sự leo thang là tuyên bố chính thức từ các quan chức cấp cao Iran rằng họ có đủ khả năng kỹ thuật và sẽ sẵn sàng nối lại việc làm giàu uranium ở cấp độ cao (có thể lên tới 60% hoặc hơn) trong vài tháng tới nếu các yêu cầu của họ không được đáp ứng. Mức độ làm giàu này chỉ cách một bước rất ngắn so với 90%, cấp độ cần thiết để chế tạo vũ khí hạt nhân.
Phản ứng của Quốc tế: Lo ngại sâu sắc từ Mỹ và Israel
Tuyên bố của Iran đã ngay lập tức vấp phải sự phản đối và lo ngại mạnh mẽ từ cộng đồng quốc tế, đặc biệt là từ hai quốc gia có lập trường cứng rắn nhất.
Israel: Mối đe dọa hiện hữu: Israel coi một Iran sở hữu vũ khí hạt nhân là mối đe dọa trực tiếp và không thể chấp nhận được đối với sự tồn tại của nhà nước Do Thái.
Lằn ranh đỏ: Giới lãnh đạo quân sự và chính trị Israel đã nhiều lần khẳng định rằng họ sẽ không cho phép Iran vượt qua "lằn ranh đỏ" hạt nhân. Lịch sử cho thấy Israel sẵn sàng hành động quân sự phủ đầu để ngăn chặn các đối thủ trong khu vực sở hữu năng lực hạt nhân.
Tăng cường cảnh báo: Các quan chức Israel đã đưa ra những cảnh báo nghiêm khắc nhất, nhấn mạnh rằng "mọi phương án đều được đặt trên bàn" để đối phó với mối đe dọa từ Iran.
Hoa Kỳ: Cam kết an ninh: Washington tái khẳng định cam kết của mình trong việc ngăn chặn Iran sở hữu vũ khí hạt nhân.
Ngoại giao và áp lực: Mỹ tiếp tục theo đuổi chính sách kép: để ngỏ cánh cửa ngoại giao nhưng đồng thời duy trì và tăng cường áp lực kinh tế tối đa để buộc Tehran phải quay trở lại bàn đàm phán.
Phối hợp với đồng minh: Mỹ đang tích cực tham vấn với các đồng minh, đặc biệt là Israel và các quốc gia châu Âu, để xây dựng một mặt trận thống nhất và phối hợp hành động.
4. Phân tích và Triển vọng
- Nguy cơ xung đột gia tăng: Các động thái của Iran được xem là một chiến lược "bên miệng hố chiến tranh" nhằm gây áp lực tối đa lên phương Tây. Tuy nhiên, chiến lược này cực kỳ rủi ro, có thể dẫn đến những tính toán sai lầm và châm ngòi cho một cuộc xung đột quân sự quy mô lớn với những hậu quả tàn khốc.
- Tương lai ngoại giao mờ mịt: Sự leo thang này làm cho các nỗ lực ngoại giao nhằm khôi phục thỏa thuận JCPOA hoặc một thỏa thuận thay thế trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Niềm tin giữa các bên đã bị xói mòn nghiêm trọng.
- Bất ổn khu vực: Một cuộc khủng hoảng hạt nhân ở Iran chắc chắn sẽ gây ra một cuộc chạy đua vũ trang trong khu vực, khi các quốc gia láng giềng như Ả Rập Xê Út có thể sẽ tìm cách phát triển năng lực hạt nhân của riêng mình để đối trọng.
Qua các sự kiện trên cho thấy tình hình chương trình hạt nhân Iran đang ở một trong những thời điểm nguy hiểm nhất trong nhiều năm qua. Các hành động của Iran đang đẩy họ đến gần hơn với ngưỡng cửa sở hữu vũ khí hạt nhân, trong khi phản ứng quyết liệt từ Mỹ và Israel cho thấy sự kiên nhẫn của họ đã cạn. Những tháng sắp tới sẽ cực kỳ quan trọng, và bất kỳ một động thái thiếu thận trọng nào cũng có thể đẩy khu vực Trung Đông vào một vòng xoáy xung đột không thể kiểm soát.
